Kachetia

Cześć wszystkim!

Mam nadzieję, że czytelnikom moich artykułów o różnych zakątkach Gruzji podobają się one chociaż w jakimś stopniu. Myślę, że nawet, jeśli moje posty nie są idealne, nie czyta się ich aż tak źle... Pomyślałem sobie, że dziś napiszę o słynnym regionie na wschodzie Gruzji- czyli niczym innym, jak Kachetii. Zrobię co w mojej mocy, aby w tym tekście opisać sam region, jego historię, atrakcje turystyczne i transport.

Do Kachetii można dojechać autobusem, marszrutką lub pociągiem ze stolicy Gruzji (Tblisi), jak również z innych większych miast, np. Kutaisi, Poti, Bakuriani itp. W Tblisi autobusy i marszrutki odjeżdżają z dworców na Vagzali, Orthachala i Didube; pociągi zwykle odjeżdżają z Głównego Dworca Kolejowego przy Vagzali.

Kachetia to największy producent wina spośród gruzińskich regionówi jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc w kraju. Została ona przyłączona do Gruzji przez Dawida IV Budowniczego u schyłku XII w., po kresie panowania którego region stał się przedmiotem sporów. Obecnie należy on do Gruzji, a jego stolica mieści się w Telawi. Kachetia to wschodni kraniec kraju, graniczący z Azerbejdżanem i Rosją; posiada ona bardzo bogate dziedzictwo kulturowe i ciekawą historię. Jej mieszkańcy są przyjaźni, pomocni i mają możliwość degustacji wina własnego wyrobu.

Źródło

Geografia regionu wymaga szczególnego opisu, ponieważ jego krajobrazy są niezwykle piękne i zróżnicowane; znajdują się tam zarówno pokryte śniegiem łańcuchy górskie Kaukazu o wysokości od 3300 do 4500 m. n. p. m., jak i żyzne niziny, głębokie doliny, tereny półpustynne (np. w municypiach Dedoplisckaro czy Sagaredżo). Masyw Kaukazu łagodnym zboczem przechodzi w dolinę Alazani- to wspaniały widok. Sławą cieszą się szklaki górskie w Kachetii oraz kilka niesamowitych przełęczy, np. Abano- niesamowicie niebezpieczna (nawet w opisie), zawieszona na wysokości 2800 m. n. p. m., o ekstremalnie wyboistej drodze z bardzo wąskimi, ostrymi zakrętami, co czyni trudnym nawet minięcie się dwóch samochodów. Zimą (od października do czerwca) przełęcz jest zamknięta z powodu tych skrajnie niebezpiecznych właściwości; śnieg powoduje uszkodzenia nawierzchni, a w dolinie nie trudno o lawinę. Nie ma tam barierek, ani innych zabezpieczeń, należy więc podjąć daleko idące środki ostrożności podczas przejazdu. Przełęcz Abano łączy region z innym- Tuszetią. Tamtejsi rolnicy uprawiają bardzo różnorodne gatunki winogron i są ekspertami w produkcji różnego rodzaju wysokiej jakości wina.

Ponieważ ukształtowanie powierzchni Kachetii jest bardzo nieregularne (naprzemienne doliny, góry, półpustynie), zmienne są również warunki klimatyczne. Średnia temperatura zimą wynosiłaby 0°C, a latem- około 23/25°C. Średni poziom opadów również jest całkiem znaczny.

Historia Kachetii jest bardzo ciekawa; region został utworzony przez Kachosa, syna Kartlosa (uważa się ich za gruzińskich protoplastów). Kachos miał otrzymać obszar między masywem Kaukazu i górą Kacheti, rozciągający się od rzeki Aragvi; do brata Kachosa- Kuchosa- należała ziemia od Argavi do Hereti. Do wybudowania twierdzy Udżarma, administracyjnym centrum dawnej Kachetii było Czeleti (Dżeleti); później, w XI w., władze zostały przeniesione do Telawi. W tym czasie Kachetia dążyła usilnie do zjednoczenia Gruzji, po którym stała się ważnym administracyjnie regionem nowego państwa. Niedługo później królestwo zostało najechane przez Persów; w rezultacie stolica została zniszczona, a jej funkcję ponownie przejęło Telawi.

Źródło

Telawi- stolica Kachetii- to bardzo malownicze miasto w pięknej scenerii; również za dawnych czasów stanowiło ono stolicę regionu. Prawie z całego miasta można podziwiać sięgający doliny Anzani łańcuch Kaukazu.

Signa­gi to inna kachetyjska forteca, sama w sobie będąca atrakcją turystyczną; napisałbym o niej osobny artykuł. Została wzniesiona w XVIII w. za panowania Herakliusza II-go; otaczające około 2, 5 km. -wą połać mury liczą 25 wież i 5 bram wjazdowych (w przeszłości każda z wież miała własną nazwę). Forteczne strzelnice zostały skonstruowane w sposób umożliwiający zbrojnym atakowanie wroga z dowolnego miejsca.

Gruzja nosi miano "ojczyzny wina" i ma to silne podstawy: Gruzini to pierwsi producenci wina na świecie. Znaleziska archeologiczne w znacznym stopniu potwierdzają tę hipotezę; paleontologowie wykopali liczne materialne dowody, np. ziarna winogron sprzed 7000 lat i jeszcze więcej antycznych naczyń. W świetle powyższego, uważane za symbol bogactwa wino stało się- obok architektury, religii i poezji- elementem gruzińskiej tożsamości.

Źródło

Gruzja jest kolebką produkcji wina od bardo zamierzchłych czasów; historia winifikacji w Kachetii sięga 6000 lat p. n. e. Podczas wykopalisk w regionie zgromadzone zostały na to liczne dowody, w tym: jeszcze starsze resztki winogron. Badacze podejrzewają też, że słowo 'wino' pochodzi od gruzińskiego 'ghvino' (pl. 'vino'). Dziś istnieje około 2000 gatunków winorośli, z czego 500 wyhodowanych w Gruzji. Podczas wykopalisk w różnych miejscach zostały zebrane różne związane z winem starocie, np. prasy do winogron, piwniczki do przechowywania wina, gliniane i metalowe kieliszki itp. Odkryto również posążek pijącego wino mężczyzny z IX w. Odnalezione kieliszki wykonane były też ze złota, srebra i brązu i udekorowane kosztownymi kamieniami. W świątynnych i klasztornych kompleksach znajdowały się prymitywne winnice, a nawet dziś można się tam na nie natknąć; najważniejsze z nich to piwniczka w Nekresi z IV w. i monastyr Ikalto. Kompleks Itakalo w przeszłości pełnił też funkcję istotnego ośrodka edukacyjnego, gdzie kształcili się adepci różnych nauk i rzemiosł; znajduje się tam również najstarsza, licząca 40 dzbanów wina piwnica, a tradycja wytwarzania trunku jest wciąż żywa. Ciekawy skład winiarski zlokalizowany jest w Kwareli- mieści się on w skalnym tunelu o długości 13 km. , w którym panuje stała temperatura między 14-ma a 16-ma°C, idealna dla produkcji wina. Znajdująca się na ziemiach Aleksandra Chavchavadze enoteka we włoskim tego słowa znaczeniu (przechowalni wina), została utworzona w ładnym stylu architektonicznym i zawiera również cenną kolekcję wina (tzw. "polskich miodów") z 1814 r.

Źródło

W regionie Kachetii uprawia się niezwykle różnorodne szczepy winorośli, a poniżej znajduje się opis kilku najistotniejszych.

• Rkatsiteli- to ważna, rodzima odmiana kachetyjskich winogron; z niej produkowane są wszelkiego rodzaju wina dobrej jakości.
• Mtsvane kakhuri- to również rodzimy gatunek, z którego pozyskuje się subtelne w smaku i aromatyczne wino, często z domieszką wina białego, aby uwydatnić smak.
• Khikhvi- to kachetyjski szczep, używany do produkcji wysokiej jakości winnego likieru.
• Saperavi- to rodzima odmiana czerwonych winogron, o której warto wspomnieć przy okazji zróżnicowania gatunków czerwonego wina na świecie. Uprawia się ją na większości obszaru Kachetii.

Kachetia dzieli się na różne mikroregiony, w których uprawiane są niektóre z najlepszych winnych szczepów na świecie, używane głównie do produkcji najlepszej jakości trunków. Niektóre z nich wymieniam poniżej:

• AOC Tsinandali- położony na wysokości 300-750 m. n. p. m. mikroregion nad rzeką Alazani; najsłynniejszy gruziński gatunek wina- tsinandali- produkowany jest ze szczepów rkatsiteli i mtsvane kakhuri.
• AOC Mukuzani- ten centralny mikroregion Kachetii rozciąga się na prawym brzegu Alazani, a na jego obszarze znajdują się liczne wioseczki z uprawami słynnego szczepu saperavi, wykorzystywanego do produkcji czerwonego wina mukuzani.
• AOC Akhasheni- mikrostrefa na wysokości 350-700 m. n. p. m., w której rośnie popularna odmiana saperavi; w czasie okupacji sowieckiej słynne akhasheni było półsłodkie, teraz jednak w regionie produkuje się wiele gatunków wytrawnego czerwonego wina.
• AOC Napareuli- mikroregion na wysokości od 200 do 500 m. n. p. m., z licznymi wioskami, w którym wytwarza się dobrej jakości białe i czerwone wina; tamtejsze czerwone wino jest robione w 100% z saperavi.
• AOC Kindzmarauli- warta wzmianki mikrostrefa, położona na lewym brzegu Alazani, na wyskokości od 200 do 500 m. n. p. m. Tamtejsza gleba jest bogata w minerały i metale szlachetne, jak słoto, srebro, diamenty itp. Jej warunki klimatyczne odróżniają ją od innych, co wspomaga uzyskiwanie najlepszej jakości winogron odmiany saperavi ; w przeszłości produkowano tam jedynie wina półsłodkie, dziś jednak wytwarza się nawet dobre jakościowo wina wytrawne.

Źródło

Gruzińska 'supra'to jedna z tradycji tamtejszego ludu, bez której nie może się obejść żadna uczta. Istnieją dwa rodzaje supry: jeden podczas zabawy, a drugi po pogrzebie. 'Supra' oznacza dosłownie 'obrus'; jeśli nie ma wolnego stołu, supra odbywa się na podłodze. Przewodniczy jej "Wznoszący Toast", tzw. 'Tamada', który powinien być szczególnie dobrym mówcą, zdolnym do wygłaszania emocjonujących i chwytających za serce toastów; powinien on też móc wypić dużo alkoholu bez okazywania oznak upojenia. Podczas uczty wnosi on toast, a pozostali wznoszą kielichy; po przemowie Tamady, jego sąsiad z prawej wznosi toast albo wygłasza krótką mowę o wydarzeniu, a potem przychodzi kolej na następną osobę, i tak w kółko. Chociaż jedzenie w międzyczasie nie jest niczym złym, rozmowy podczas toastów uważa się za nieodpowiednie. Toasty zwykle dotyczą święta, powodu do ucztowania, Gruzji itp. Zwiedzający winnice kachetyjskich włościan będą mieli okazję na chwilę stać się częścią tej tradycji; można tego doświadczyć nawet w najtrudniejszych czasach.

Oprócz tradycyjnych win i winnic, w różnych zakątkach Kachetii znajdują się katedry...

• Monastyr Alawerdi (znany również jako katedra z krzyżem na kopule) został wzniesiony w VI w. przez asyryjskiego duchownego, pochowanego tam po śmierci. Katedra poniosła poważne szkody podczas przeszłych wojen i bitew; jej kopuła została zniszczona w wyniku trzęsienia ziemi, jednak katedra została odnowiona i teraz jest drugim pod względem wysokości monastyrem w Gruzji, po Soborze Trójcy Świętej w stolicy- Tbilisi. W przeszłości monastyr stanowił ważny ośrodek edukacyjny.



Źródło

• Zamek w Matani i kompleks klasztorny- obejmują fortecę bez bramy, co oznacza, że nie została ona wzniesiona do celów publicznych i była raczej prywatną własnością rodu Cholokashvili; spośród innych zamków wyróżnia budowlę jednakowy rozmiar fortecy i wież. Niedaleko położony kompleks klasztorny datuje się na XVI w.
• 'Kvelatsminda w Gurdżaani' dosłownie oznacza 'Wszyscy Święci'; o wyjątkowości gurżaańskiej katedry stanowi fakt, że to jedyny w Gruzji kościół o dwóch kopułach. Jest on świadectwem okresu przemian w gruzińskiej kulturze; na jego drugie piętro wiedzie kręta droga, a ze ścian wypływa mleko! Większość karmiących matek, którym brakowało pokarmu, pielgrzymowało do kościoła, co oznacza, że gros odwiedzających kościół czcicielek z problemem została uzdrowiona.



Źródło

• Wzniesiony w VIII i IX w. monastyr w Vachnadze znajduje się na południe od Kvelatsminda; ten kompleks świątynny poważnie ucierpiał w wyniku ziemnego osuwiska, tak że jego większa część uległa zniszczeniu. Stanowił on ważne centrum naukowe (mówi się, że nauki w nim pobierali niektórzy słynni władcy regionu).
• W municypium Dedoplisckaro znajduje się wybudowany w X w. kościół z kopułą, znany jako świątynia Vaziani; jakkolwiek nie ma w nim turystycznych atrakcji, ciekawe, że pokrywały go zmyte w przeszłości freski, przedstawiające królową Tamarę i jej męża Dawita.
• W Khornabuji mieści się sławna forteca, wzniesiona za panowania Wachtanga; została wybudowana wysko, jako punkt strategiczny i przetrwała różne boje, choć poniosła wiele szkód ze strony mongolskiej armii, a po po jakimś czasie została przejęta przez Persów i wyswobodzona nie wcześniej, niż w XVI w.
• W Telawi- stolicy Kachetii- znajdują się trzy ważne kompleksy klasztorne:
1. Pierwszy z nich to wybudowany w XVI w. Akhali Shuamta; jak głosi legenda, córka lorda Gurieli o imieniu Tinatin miała sen, że poślubi księcia, w którego zagrodzie rósł biały dereń. W odpowiedzi miała wybudować sanktuarium maryjne; jej sen się spełnił i poślubiła księcia imieniem Levan. Po śmierci spoczęła tam, gdzie dziś stoi kościół.
2. Dzveli Shaumta to pochodząca z V w., jedna z najstarszych chrześcijańskich świątyń w Gruzji. Na ścianach kościoła wciąż widać freski i starogruzińskie inskrypcje; znajduje się on pośród lasu, więc z trzech stron jest naturalnie chroniony przez drzewa, a z czwartej wznoszą się fortyfikacje. Jak wieść niesie, królowa Tamara kiedyś spędziła w nim 40 dni.
3. Trzeci ze wspomnianych monastyrów to Ikalto, opisany wcześniej w związku ze swoimi piwnicami na wino i wkładem w oświatę.



Źródło

• W municypium Lagodekhi mieści się wzniesiony między X a XI w. zwany Leliani monastyr o pięknej niegdyś, oryginalnej XI-w. -nej architekturze, na której ślad pozostawiła przebudowa u schyłku XVII w.
• 12-elementowy (o powierzchni około 10 ha) kompleks jaskiń na wzgórzu Garedża to największy spośród gruzińskich monastyrów; w jego skład wchodzą różne wykute w skale klasztory, jak: Lavra św. Dawida, Dodos Rka, Natlismcemeli, Bertubani, Udabno, Kolagiri, Tsamebuli itd. Garedża służył gruzińskim monarchom jako monastyr królewski, bo tam lokowali oni swoje posiadłości i skarby. Tam też mieszkała większość znanych postaci historycznych i tam powstawały teksty słynnych hymnów maryjnych. Z powodu swojego bogactwa, kompleks klasztorny stanowił cel ataków; w jednym z perskich szturmów śmierć poniosło około 6000 mnichów, a monastyr został kompletnie złupiony.



Źródło

• XVII-wieczny monastyr w Manavi jest jednym z najdziwniejszych gruzińskich kościołów, ponieważ przez wiele lat nie funkcjonował, a miejscowi nawet zaganiali tam bydło na noc. Kościół wyróżnia kopuła, w połowie wykonana z kamienia, a w połowie z cegły.
• Katsareti, znany również jako monastyr w Khashmi ma trójnawowa bazylikę, pochodzącą z przełomu V i VI w.; znajduje się on przy drodze wiodącej przełęczą z doliny Lori do łańcucha górskiego. Jak mówi opowieść, w miejscu na którym teraz stoi monaster podczas jednej z wypraw wojennych odpoczął król Wachtang i pomodlił się o wygraną w bitwie, w zamian za co przyobiecał wznieść klasztor. Tak miał zostać on wybudowany.
• Znajdujący się w municypium Sighnaghi kompleks klasztorny Bodbe pochodzi z okresu między IV a IX w.; to miejsce pochówku św. Ninony, uważanej za "światło Gruzinów". Odrestaurowany i przebudowany w XVIII w. monastyr również stanowił ośrodek edukacyjny i odgrywał ważną rolę w życiu politycznym kraju.
• Monastyr Khirsa wybudowany został w VI w. przez asyryjskiego duchownego Khirsę, spoczywającego przy klasztorze.
• Pochodzący z XVI w. monastyr w Gremi znajduje się we wspaniałym, jednak lewie zamieszkanym miasteczku; kościół pw. św. Michała Archanioła jest uważany za średniowieczne arcydzieło, jednak na skutek politycznych rozruchów i częstych perskich inwazji został doszczętnie zniszczony i nigdy nieodbudowany; w tamtym czasie był on miejscem bogatych kulturalnych i literackich przedsięwzięć.



Źródło

• Kompleks klasztorny w Nekresi. Miasto Nekresi zostało założone w I w. p. n. e. przez króla Panajoma. W IV w. król Tradt zlecił wybudowanie w okolicy małej bazyliki, a wiele lat później osiadły tam asyryjski duchowny założył klasztor. Na monastyr składają się kolejno: mała bazylika z IV w., trzynawowa bazylika, kościół z kopułą, pałac, XVI-wieczna wieża itd. Stanowił on ważny ośrodek kulturalny, naukowy, religijny i polityczny.
• W Dzveli Gavazi mieści się zwieńczony krzyżem kościół pw. Maryi Panny, wzniesiony w V i VI w. - znaczące dzieło gruzińskiej architektury. To czteroabsydowa budowla, ze szczytu której wielokrotnie usuwano krzyż, a kopuła się zawaliła. Podczas perskiej inwazji kościół zamieniono w stajnię, jednak mimo wszystkich przejść jego ściany do dziś trzymają się mocno.

Powyżej wymienionych zostało kilka najważniejszych ze znajdujących się w gruzińskiej Kachetii kompleksów klasztornych i kościołów. Na jej terenie znaleźć można też niektóre z najlepszych rezerwatów w Gruzji, jak Lagodekhi RR (Park Narodowy), Batsara RR, Babaneuri RR, Chachuna ZR (Zarządzany Rezerwat), Iori ZR, Korughi ZR, Tuszecki KCh (Krajobraz Chroniony), Mariamjvari RR, Waszlowański RR itd. Każdy obszar chroniony i rezerwat z osobna wymaga szczegółowego opisu, napiszę więc o nich w moich kolejnych tekstach.

Źródło

W Kachetii usytuowane są nie tylko katedry czy parki narodowe, ale również kilka znanych kurortów. Niektóre z nich macie opisane tutaj:

• Arkhiloskalo- to miejscowość w municypium Dedoplistskaro w rejonie Arkhiloskalo; uzdrowisko klimatyczne, o którym mówi się, że jest ono szczególnie korzystne dla osób z problemami neurologicznymi.
• Akhtala- to słynny błotny kurort w municypium Gurjaani, z 9-ma głównymi wulkanami błotnymi. Nieorganiczne błota w Akhtala służą jako lek na większość dolegliwości ginekologicznych, systemu mięśniowo-kostnego, zaburzenia obwodowego układu nerwowego, porażenie mózgowe, polio itp.
• Udżarma- to uzdrowisko w municypium Sagaredżo, na płaskowyżu góry Lori, na wysokości 900 m. n. p. m. Jest ono ośrodkiem balneoterapii i klimatoterapi, gdzie tryskają pełne biologicznie aktywnych mikroelementów mineralne źródła termalne.
• Kwareli- to położone na wysokości 800 m. n. p. m. uzdrowisko w municypium Kwareli, około 8 km. od brzegu Alzani i centrum miasta. Ważną cechą kurortu jest wykorzystanie wód mineralnych dwóch rodzajów do prozdrowotnych kąpieli, mających na celu leczenie dolegliwości układu kostno-mięśniowego, obwodowego układu nerwowego, chorób skóry itp.

Źródło

W związku z powyższym można powiedzieć, że Kachetii to region, którego nie można przegapić, będąc w Gruzji. Turyści mają tam możliwość nie tylko zwiedzania, ale również poznania tradycji, przyswojenia obyczajów, podziwiania piękna natury oraz nauczenia się czegoś o gruzińskiej historii. Dzięki za przeczytanie i bon voyage!