Najistotniejsze informacje o terytorium amerykańskim

Dobry wieczór Państwu! W tym artykule opowiem Wam o (wg mnie) najistotniejszych sprawach, które należy wziąć pod uwagę, stawiając stopę na amerykańskiej ziemi. Jako że już opowiedziałem Wam o samym terytorium, dziś podejmę tematy ludności, ekonomii, górnictwa, energii, przemysłu, transportu i (na końcu) komunikacji.

Populacja

Źródło

Aktualna ludność Ameryki Północnej to w przeważającej większości potomkowie dawnych europejskich kolonizatorów. Mimo sukcesów kolonizacji hiszpańskiej (Floryda i południowa Kalifornia) oraz francuskiej (Quebec, Luizjana i Missisipi), najbardziej systematycznym było osadnictwo angielskie, dlatego większość ludności to Anglosasi. "Czarni" niewolnicy stanowili pierwszą liczebnie znaczącą mniejszość.

Po kolonizacji nadszedł czas imigracji: wyróżnia się przede wszystkim masowy napływ Irlandczyków, Niemców, Skandynawów, ludności państw Bałtyckich, Rosjan, Włochów i Greków w XIX w. Potem strefa imigracji do USA poszerzyła się o inne niż Europa kontynenty:Latynosi, Azjaci i- w mniejszym stopniu- Afrykańczycy przybyli do Ameryki Północnej w poszukiwaniu lepszych warunków życia.

Dziś kontynent liczy 280 mln. mieszkańców, z których 80% stanowią biali, 10% to rasa negroidalna. a na resztę składają się inne mniejszości; wśród tych ostatnich należy wyróżnić rdzennych osadników: Inuitów ("Eskimosów") na północnych krańcach Kanady i Alaski oraz Indian, zajmujących północno-zachodnie obszary Kanady i różne, rozsiane po USA rezerwaty.

Populacja Ameryki Północnej w 75% zamieszkuje skupiska miejskie; charakteryzuje się dużą mobilnością i bardzo nierównym rozmieszczeniem. Jeśli chodzi o religię, 60% stanowią protestanci, 23%- katolicy, 3%- Żydzi, a 2%- prawosławni; istnieją też mniejszości muzułmańskie i buddyjskie.

Na długo przed przybyciem Kolumba do Nowego Świata, Ameryka Środkowa i Południowa były kolebką wielkich cywilizacji, np. Olmeków, plemienia Teotihuacán, Majów, Azteków czy Inków.

Wciąż istnieją rasy czysto tubylcze (takie jak żyjący w przybrzeżnych regionach na północy Indianie Arawak czy Karaibowie), a także czysto amerykańskie (w Kolumbii oraz na wyżynnych terenach Peru, Boliwii i Ekwadoru).

Inną, znacznie liczniejszą grupę etniczną stanowią Metysi- potomkowie rdzennych Amerykanów i Hiszpanów. Są też kreole, o europejskich (głównie hiszpańskich) korzeniach, ale urodzeni na kontynencie.

Amerykę Środkową i Południową zamieszkuje 448 mln. ludności. Gęstość zaludnienia jest wyższa, niż w Ameryce Północnej, jednak jego rozmieszczenie jest również bardzo nieregularne. Chociaż społeczeństwo Ameryki Łacińskiej ma charakter znacznie bardziej wiejski, również w tej części świata powstały skupiska miast; cechujących się one jednak znacznie wyraźniejszym brakiem planowania przestrzennego i obniżonym standardem życia, co jest przyczyną problemów społecznych na wielką skalę. Co więcej, ma miejsce silna emigracja z Ameryki Łacińskiej do bogatych krajów (głównie do USA i Europy), mimo stale narastających trudności związanych z osiedleniem się w nich.

Dominującą religią jest katolicyzm, jednak powstaje ogromna ilość kościołów i sekt protestanckich. Polityczne zwierzchnictwo potomków europejskich kolonizatorów jest przedmiotem surowej krytyki, więc różni liderzy polityczni z lat 90-tych są potomkami imigrantów z innych obszarów (Japończyków, Arabów).

W dalszym ciągu stanowiący oś grupy trzymającej władzę (również w mniej jednorodnych, jak wenezuelskie, kolumbijskie, brazylijskie, peruwiańskie czy ekwadorskie społeczeństwach) biali zostali zmuszeni do opracowania programów politycznych, ujmujących specyfikę rdzennych kultur (Ameryka Środkowa i Andy) lub kultury negroidalnej (Karaiby i Brazylia). Można stwierdzić, że Ameryka Łacińska to świat kontrastów: między kulturami europejskimi i mieszanymi czy andyjskimi, między wielkimi bogactwami naturalnymi niektórych krajów i szczupłymi zasobami innych, a także między klasami społecznymi.

Innym czynnikiem, wpływającym na grupy latynoamerykańskiej populacji były konflikty polityczne i wojny domowe, za których najświeższy przykład służyć mogą te w w Nikaragui i Salwadorze w latach 70-tych i 80-tych. Wydaje się na szczęście, że ludność mozaiki tych małych krajów wkroczyły na drogę demokracji i pokojową ścieżkę. Podsumowując, można powiedzieć, że ta zbiorowość, która ze względu na wspólnotę językową i religijną nazywana jest Ameryką Łacińską nie przedstawia spójnego i zwartego bloku, ale bardzo zróżnicowane społeczeństwo w trakcie transformacji na nieoszacowaną dotąd skalę.

Gospodarka

Źródło

Kontynent amerykański dzieli się jasno na dobrze rozwiniętą północ i biedne południe. Jednak podział zamożności nie jest tak oczywisty i również na północy istnieją wielkie skupiska biedoty, podczas gdy na południu (np. w Chile czy Kolumbii) tworzy się silna klasa średnia.

Znaczna rozciągłość równoleżnikowa sprawia, że Ameryka Północna to obszar uprawy roślin wymagających zarówno klimatu łagodnego, jak i subtropikalnego. USA i Kanada to główni światowi producenci pszenicy i kukurydzy oraz eksporterzy bawełny, jęczmienia, ryżu i produktów mięsnych. Pozom zatrudnienia w rolnictwie stale spada, jednak ciągły wzrost produkcji utrzymał się aż do końca lat 80-tych. Był on efektem daleko posuniętej mechanizacji i rozwoju technologicznego, pozwalających na rozszerzenie i intensyfikację upraw na nieużytkach, a co za tym idzie- na zwiększenie plonów. Jednak po 1991 r. produkcja zbóż w USA spadła o 27%, z powodu programu redukcji obszarów rolnych.

Rybołówstwo to ważna gałąź północnoamerykańskiej gospodarki. Floty rybackie są dobrze wyposażone, a wody terytorialne bogate w gatunki łowne. Rybą, której połów stanowi największy odsetek, jest bez wątpienia dorsz.

Rolnictwo to podstawa gospodarki Ameryki Łacińskiej. Dla znacznej części ludności wiejskiej w Ameryce Środkowej uprawa ziemi stanowi źródło utrzymania, a rolnikami są zwykle tubylcy. Dominujące produkty to kukurydza i fasola, podczas gdy rolnictwo do celów handlowych w niektórych regionach jest równoznaczne z systemem monokulturalnym, którego głównymi produktami są kawa, banany, trzcina cukrowa i bawełna. Systematycznie eksploatowane powierzchnie leśne dziś są poważnie zdegradowane. Wycince poddaje się przede wszystkim twarde rodzaje drzewa, np. mahoń, cedr i sosnę. Rybołówstwo jest słabo rozwinięte. Najlepsza flota rybacka (zajmująca się połowem tuńczyka, sardynek i skorupiaków) należy do Meksyku.

Na rolnictwie południowoamerykańskim odbiło się piętno kolonizacji. Towarzyszące z uzyskaniu niepodległości gwałtowne zmiany okazały się niewystarczające i rolnictwo do celów handlowych pozostało zorientowane na rynki zagraniczne. Do tradycyjnych upraw trzciny cukrowej w Brazylii dołączyły plantacje kawy na wielką skalę.

W Argentynie ziemie wykorzystywane były do hodowli bydła i owiec; następnie wdrożono plantacje zbóż i bawełny. Chile i Peru były producentem obornika; wkrótce zaczęły eksportować wełnę, a Chile również mięso. Gospodarki innych krajów wciąż są przyporządkowane jednemu lub dwóm produktom, co determinuje ich wrażliwość na wahania cen na rynkach światowych.

Zasoby naturalne, źródła anergii i przemysł

Źródło

Ameryka Północna posiada bogate złoża minerałów; nie stoi to jednak na przeszkodzie równoczesnemu importowi i eksportowi tego samego surowca, np. ropy naftowej. Subkontynentalne bogactwo surowcowe jest wielkie; dość wspomnieć, że jedynymi minerałami poza zasięgiem są cyna i boksyty.

Źródła energii są również niezwykle zróżnicowane: obfitość węgla, ropy i gazu ziemnego oraz liczne progi wodne, wykorzystywane w celu uzyskania hydroenergii. Energia atomowa, na której bazę składają się dziesiątki reaktorów, również odgrywa ważną rolę.

Północnoamerykański przemysł jest bardzo dobrze rozwinięty i nadzwyczaj rozgałęziony. Obejmuje wszystkie sektory i- jakkolwiek istnieją regiony czy pasy o wyższym wskaźniku industrializacji- rozlokowany po całym kraju. USA to największy producent fabryczny na świecie, w niemal każdym sektorze, choć w niektórych zostały zdeklasowane przez Japonię (np. w produkcji samochodów i robotyce).

Po rozpadzie ZSRR w 1991 r., Stany Zjednoczone postawiły na relacje handlowe z sąsiednimi Kanadą i Meksykiem. Założeniem ratyfikowanego w 1993 r. traktatu o wolnym handlu między USA, Meksykiem i Kanadą jest utworzenie największej strefy wolnocłowej na świecie, jednak stowarzyszenie państw znacznie bardziej różniących się między sobą, niż te zintegrowane we Wspólnocie Europejskiej napotyka problemy. W każdym razie, mimo swego rodzaju recesji, Stany Zjednoczone pozostają wciąż światową potęga gospodarczą.

Meksyk to kraj o najbogatszych w Ameryce Środkowej złożach mineralnych; wydobywa się tam platynę, ołów, miedź, cynk, węgiel, ropę i gaz ziemny. W Salwadorze, Nikaragui i Hondurasie na mniejszą skalę eksploatuje się miedź, ołów, antymon, platynę i złoto; Gwatemala posiada złoża ołowiu, cynku i niklu.

Złoża ropy naftowej pokrywają znaczną część obszaru Trynidadu, znanego również z jeziora La Brea- głównego światowego źródła naturalnego bituminu. Brazylia jest szczególnie bogata w złoża mineralne, m.in. boksyty, żelazo, magnez, aluminium i złoto; Chile posiada złoża miedzi i azotanów, a Boliwia- cyny. Złoża ropy rozciągają się na terenach Wenezueli, Argentyny, Brazylii, Ekwadoru, Peru i Kolumbii.

Bodźcem dla rozwoju przemysłowego Ameryki Łacińskiej stała się eksploatacja pól roponośnych, gazu i wykorzystanie potencjału hydroenergetycznego. Największym potentatem przemysłowym w Ameryce Środkowej jest Meksyk; za nim plasuje się Salwador. Przemysł "raczkuje" w Gwatemali, Nikaragui, Kostaryce, Portoryko i Trynidadzie. Najbardziej zindustrializowane kraje w Ameryce Południowej to Argentyna, Brazylia, Chile, Kolumbia i Peru.

Największą dywersyfikację przemysłu i najwyższy poziom zagranicznych inwestycji (początkowo głównie brytyjskich, dziś w przeważającej większości z USA) notuje Brazylia. Początki jej rozwoju i umacniania międzynarodowych więzi ekonomicznych w drodze umów (NAFTA- między USA, Kanadą i Meksykiem; Mercosur-zawarta przez Argentynę, Brazylię, Urugwaj i Paragwaj; pakt meksykańsko-chilijski oraz CACM, pakt o Wspólnym Rynku Ameryki Środkowej) sięgają schyłku lat 80-tych.

Wspomniane traktaty gospodarcze swoją drogą sprzyjają procesom integracyjnym, mającym na celu rozwiązanie problemów politycznych, społecznych i przygranicznych. Tak utworzone zostały Grupa z Contadory (Meksyk, Kolumbia, Wenezuela i Panama), "grupa ośmiu" (wymienione kraje z Argentyną, Brazylią, Peru i Urugwajem) czy Grupa z Rio (skupiająca 12 państw).

Należy wiedzieć, że wymienione organizacje powinny być zdolne do rozwiązania głównych problemów, z jakimi boryka się Ameryka Łacińska: słabość gospodarki i handel narkotykami. Ilość generowanych przez narkotyki zysków bezustannie wzrasta, a echa korupcji odbijają się w aferach politycznych i wojskowych.

W strefie andyjskiej rośnie poziom uprawy koki, a (częściowo pokrywane przez kraje rozwinięte) subwencje przeznaczone na wprowadzenie upraw alternatywnych nie są wystarczające. Perspektywy gospodarcze Ameryki Łacińskiej po ciężkiej zapaści lat 80-tych są obiecujące: zaznacza się regularny wzrost gospodarczy, podczas gdy zadłużenie zagraniczne i inflacja pozostają pod względną kontrolą; jednak koszty socjalne rekomendowanej przez organizacje międzynarodowe polityki regulacyjnej okazały się wysokie i nierówności społeczne wciąż są bardzo wyraźne.

Transport i komunikacja

Źródło

Pierwsze szlaki komunikacyjne w Ameryce Północnej zostały skonstruowane po przybyciu kolonizatorów z zachodu; były to szlaki wodne, które do dziś nie straciły na znaczeniu. Do głównych należą wiodące przez rzekę San Lorenzo, Wielkie Jeziora i system Missisipi-Missouri. Kolej żelazna zaczęła rozwijać się w 1830 r. Dziś pociągli przegrały współzawodnictwo z innymi środkami transportu i ich znaczenie zasadniczo zmalało, w przeciwieństwie do bardzo gęstej sieci autostrad (zwłaszcza na wschodzie i w centrum kontynentu). Połączenia samolotowe są oferowane między wszystkimi wielkimi północnoamerykańskimi miastami, a ruch na trasach międzynarodowych jest niezwykle intensywny.

Ameryka Środkowa była podbijana i kolonizowana z morza, więc większa część handlu i transport osobowy wciąż korzysta ze szlaków morskich. Skomplikowana rzeźba terenu uniemożliwiła dodatkowo konstrukcję dobrej sieci dróg, toteż transport lądowy nawet dziś jest słabo rozwinięty. Jedynie Meksyk dysponuje dobrą siecią kolejową.

Co do autostrad, łączą one tylko główne miasta. Te lądowe ograniczenia sprawiają, że Ameryka Środkowa pokłada coraz więcej nadziei w handlowych przewozach lotniczych; przyczynia się do tego również turystyka.

Znaczniejsze, niż w innych częściach świata, wynikające z rzeźby południowoamerykańskiego terenu przeszkody nie pozwalają na zaplanowanie dobrych połączeń transportu lądowego. W Andach wciąż używane są tradycyjne indiańskie ścieżki i bydło juczne. Budowa dróg i linii kolejowych nastąpiła bardzo szybko w krajach rozwijających się, jak Argentyna, Brazylia i Chile; jednak brak planowania sprawił, że powstające punktowo drogi nie były skoordynowane w perspektywie krajowej, a połączenia między państwami były niewystarczające.

W dzisiejszych czasach sieć asfaltowych dróg i linii kolejowych wydaje się niewystarczająca, więc tamtejsza ludność próbuje wykorzystać zalety transportu powietrznego, który- za przykładem Ameryki Środkowej- dynamicznie rozwija.

---

Galeria zdjęć