Opowieści z Salamanki - fragmenty hiszpańskiej literatury

Bez wątpienia Salamanka jest miastem z bogatą historią i dzięki temu w murach miasta skrywają się tysiące podań. W tym wpisie chciałabym przybliżyć dwa z nich. Pierwszy raz usłyszałam o nich od moich hiszpańskich przyjaciół i wydały mi się bardzo interesujące.

Są to oczywiście fikcyjne opowieści, jednak pełnią ważną rolę jako przedstawiciele hiszpańskiej literatury, a na przestrzeni lat stały się na dobre częścią hiszpańskiej kultury.

La vida de Lazarillo de Tormes y de sus fortunas y adversidades

(tytuł polski "Żywot Łazarza z Tormes, oraz o jego dolach i niedolach")

Pierwsze opowiadanie zostało, ze względu na swoje heretyckie przesłanie, opublikowane anonimowo w XV wieku. Opowiada historię życia chłopca o imieniu Lazaro, urodzonego nad rzeką Tormes (rzeka przepływająca przez Salamankę). Ze względu na nastawienie jego ojczyma, matka chłopca prosi ślepego żebraka o wzięcie Lazaro pod swoją opiekę. Chłopiec okazuje się jednak przebiegłym dzieckiem i zostaje pícaro, czyli oszustem. Czyni to życie jego opiekuna trudniejszym. Każdy rozdział opowieści poświęcony jest innemu chytremu przedsięwzięciu chłopca, który trafia pod opiekę nie tylko ślepca, ale również księdza, kapelana czy giermka.

Powieść powstała w złotym wieku literatury hiszpańskiej. W tym okresie kilku pisarzy próbowało zwrócić uwagę na fakt, że Hiszpania pełna jest oszustów i podkreślić wagę honoru i lojalności. Co więcej, utwór dał początek nowemu gatunkowi literackiemu- powieści łotrzykowskiej i przez kilka kolejnych stuleci można było zaobserwować jego wpływ na literaturę.

La Tragicomedia de Calisto y Malibea

(tytuł polski "Celestyna")

Utwór ten, poza tragiczną historią miłosną, ukazuje również walkę między klasami społecznymi, toczącą się w średniowiecznej Salamance. Dawno temu, kiedy podział klasowy wyrażał się nie tylko zachowaniem ludzi, ale miał też podstać fizyczną. Zabytkowa część Salamanki zamieszkana była przez klasy wyższe, podczas gdy klasy niższe mieszkały poza murami miasta. Historia toczy się na tle tych realiów.

Głównymi bohaterami są:

- Celestyna, starsza kobieta, która prowadzi burdel, a lata wcześniej sama trudniła się nierządem,

- Melibea, piękna, młoda kobieta, należąca do wyższej klasy,

- Calisto, mężczyzna, który ignorując swoją przynależność do niższej klasy, zakochuje się w Malibei.

Innymi ważniejszymi postaciami są słudzy Calisty oraz dwie prostytutki z burdelu Celestyny.

Na początku historii Melibea odrzuca zaloty Calisto. Powodem ku temu jest jego niskie pochodzenie oraz obawa o honor jej rodziny. Dla Calisto jest to bolesny cios. W ten sposób na scenę wkracza Celestyna, słynie ona w całej Salamance ze swoich zdolności do manipulacji. Lojalni słudzy Calisto sugerują mu poproszenie o pomoc Celestyny, która jako jedyna może przekonać Malibeę, aby ponownie spotkała się z Calisto. Calisto decyduje się pójść za radą swoich sług. Nie chce jednak spotkać się z Celestyną osobiście, zleca więc to zadanie swoim sługom. Słudzy z zamiarem wykonania powierzonego im zadania udają się na spotkanie ze stręczycielką. Szybko okazuje się jednak, że nie są oni wcale tak lojalni. Dla wspólnej korzyści zawierają oni z kobietą umowę. Wraz z rozwojem historii Calisto i Melibea zaczynają się spotykać i podczas, gdy Melibea zakochuje się w Calisto, jego uczucie do niej wygasa i pozostaje jedynie pociąg cielesny.

W tym samym czasie Celestyna łamie umowę zawartą ze sługami Calista, za co zostaje zamordowana. Celestyna miała bardzo bliskie relacje z dwom prostytutkami pracującymi w jej burdelu. Kobiety postanawiają pomścić śmierć swojej opiekunki. Powstaje plan, według którego słudzy mają zostać aresztowani i poddani egzekucji. Spisek się udaje. Calisto postanawia zatrudnić dwóch nowych sługów, nie podoba się to jednak prostytutkom. Postanawiają więc pozbyć się również samego Calisto. Ponieważ kontakt fizyczny między osobami z różnych klas społecznych jest utrudniony, kobiety decydują się zatrudnić zabójcę. Pewnej nocy Calisto, znajdując się wewnątrz murów miasta, zauważa podążających za nim ludzi. Jest przekonany, że ścigają go strażnicy wynajęci przez rodzinę Melibeii. Calisto próbując umknąć przed ścigającymi go ludźmi spada z murów okalających miasto i umiera na miejscu. Melibea nie potrafi poradzić sobie z wieścią o śmierci ukochanego. Popełnia samobójstwo skacząc z dachu budynku.

Tak jak ostrzegałam, jest to dość tragiczna, ale powszechnie znana historia. Powieść została nawet zekranizowana, ale co ważniejsze imię Celestyna jest powszechnie używane do opisywania osób, które mają podobne do tej bohaterki, cechy charakteru. Po hiszpańsku mówi się “ser una celestina” or “estar hecho una celestina”. Odnosi się to do osoby, która miesza się w relacje między innymi ludźmi lub próbuje ich zeswatać. Ciekawostką jest, że według legendy autor dramatu Fernando de Rojas, oparł swoje dzieło na historii spisanej na kartce papieru, na którą natknął się przypadkowo. Co za farciarz!

Celestyna jest jednym z najstarszych i najważniejszych dzieł hiszpańskiej literatury. Nic nie mogłoby przekazać atmosfery tej opowieści lepiej, niż poniższe zdjęcia, które zrobiłam w Salamance. Przedstawiają one park El Huerto de Calisto y Melibea, czyli Ogród Calisto i Melibei.

[Rzeźba przedstawiająca Celestynę]

Mam nadzieję, że te dwie opowieści były dla Ciebie interesujące i dały Ci wgląd w hiszpańską literaturę.

---

Galeria zdjęć