Azulejo

Azulejo nedir?

Azeulejo, Portekiz'de çok gelişmiş olan seramiklere verilen addır. Arap kökenli (Zellige) olan bu terim, küçük cilalı taş anlamına geliyor. Edinidiğim bilgilere göre, Endülüse gelen Araplar, bu işçiliği Perslerden öğrenmiş ve yanlarında getirmişler. Endülüs'ten öğrenen İspanyollar ve Portekizliler de onu bu kadar ileri taşımışlar. Bu cepheler bana Granada'da Albayzin'de gördüğüm dış cepheye asılan çini tabakları hatırlattı.

Bir varsayım olarak, emin olmayarak da "Azul"le de ilişkili olduğunu düşünüyorum. Azul mavi demek, bu seramikler, çiniler, fayanslar, onalrı nasıl anmak istiyorsanız, genelde mavi ve beyaz renklerde yapılmışlar.

Kamu binaları, kiliseleri, metro istasyonları, tren istasyonları, plaj kenarlarındaki duvarları, terasları, bina cepheleri... Her yer azulejoyla dolu Portekiz'de. Ki bence bu portekizin en zarif, en güzel özelliği. (Aşağıdaki fotoğraf bir kilisede çekilmiştir.)

Bu fayanslar, küçük geometrik şekiller halinde üretiliyor, genelde kare oluyorlar. Bütün cephe bunlarla kaplanıyor.

Geneli öyle olsa da şehirlerin içinde kaybolup farklı çeşitlerini keşfetmek de bana çok büyük zevk vermişti. Örneğin bu seramikler, kaldığım hostele giderken yolumun üstünde karşıma çıkmıştı, bakımsız bir evin cephesinde dökülür vaziyettelerdi, incelemeden geçtiğinizde döküntü gibi görünürken eğer dikkat ederseniz bu güzelliklere hak ettikleri takdiri gösterebilirsiniz.

Lizbon'daki gözlemlerimden bahsedecek olursam, azulejo şehri bu kadar güzelleştirir ve unutulmaz hale getirirken; yeterince bakım görmemiş ve genelde dökülmüş, yıpranmış, kirlenmişler. Alfama'nın girişinde bulunan geçidin yanındaki binaların cephelerini süsleyen bu fayanslar da bunun kanıtı.

Sadece bir desen oluşturmak için kullanılmıyor, aynı zamanda hikaye anlatımında da kullanılıyorlar. Kiliselerde dini olayların tasvirleri yapılıyor, önemli meydanlarda, kamu binalarında tarihi figürlerin yaşamlarından kesitler resmediliyor. 

Zaman zaman kişi bilgisi veren, sarmaşıklarla, çiçeklerle süslenen fayanslar da görmek mümkün.

Ancak genelde çizim içeren azulejolarda bir hikaye tasviri yapılıyor. Ortada bir olay var ve incelediğiniz her figürün anlatacak şeyleri oluyor. Bir aksiyon halindeler, ya dönemi, ya bölgeyi, ya bir anı anlatıyorlar. Aşağıdaki fotoğraf Porto'da yanından geçtiğimiz bir yapının cephesindeydi ve boydan boya kaplamıştı. İçinde de incilden birçok hikaye anlatılıyordu.

Detaylı bakacak olursak;

Bulutların üstünde meleklerin yanında çarmıhı, Meryem'i ve İsa'yı görebiliriz. Azizlerin ve havarilerin kafalarının arkasındaki hareler burada da mevcut, soldaki figürün kafasının arkasındaki halkayı görmek mümkün. İsa ve Meryem'eyse normalde yapılan altın hare yerine yıldızlarla hare oluşturulmuş. Her zamanki sınıfsal sıralama burada da göze çarpıyor. Din adamı yine daha yüksekte konumlandırılmış, ona yalvaran halk da yerlerde.

Siz de fotoğraf çekilmeyi seven insanlardansanız, bu güzel cephelerin önüne geçip güzel bir gülümseme takınmak; ve bunu farklı arkaplanlarla tekrar etmek güzel bir fikir olabilir. Hem buradayken hep daha güzel bir cephe bulma, daha farklı bir çizimle karşılaşma arayışında olan içinizdeki kaşifi de bu pozlara bakıp hatırlayabilirsiniz de.

Işıkları azulejoya vurdukça büyüyen ve artan ışıkların şehri Lizbon, bu sıfatı hak ediyorsun.

Lütfen azulejoya iyi bak!

Fotoğraf galerisi