Budapeşte ile bütünleşmek

‘’Sanki kendi kalbimden sel gibi akıyormuşçasına,

Bilgeydi Tuna, çalkantılı ve yüceydi.’’

József Attila

Güz döneminde Erasmus öğrencisi olma fırsatımı Budapeşte’de, Károli Gáspár Üniversitesi’nde değerlendirdim. Hareketlilik boyunca Batı ve Orta Avrupa’da gezdiğim birçok ülke arasında güzelliği ve samimiyetiyle beni etkileyen Budapeşte, evim oldu. Güzel anılar ve dostluklar elde etmenin yanı sıra, kariyer hedeflerimin odağı haline geldi. Budapeşte’de aktif bir öğrencilik hayatı geçirdiğimden, şehri yerlisi gibi öğrenip turist-üstü bir yaşantı kurabildim. Erasmus deneyimi için Budapeşte’yi tercih edeceklere detaylı bir rehber hazırlamak ve tecrübelerimi paylaşmakla şehre olan minnet borcumu ödemek istedim. 

1- Budapeşte, Macarlar ve Macarca

Macaristan’ın başkenti Budapeşte, kendini doğu ve Avrupa kültürü arasında konumlamış, apayrı bir dile ve kültüre ev sahipliği yapan güzel bir şehir. Şehrin her köprüsünün ayağı şehir merkezi haline büründüğü için kalabalık, merkezler arasında dağıtılabilmiş, insan yoğunluğu hissedilmeyecek hale getirilmiş. Herkesin kendine göre bir eğlence bulabileceği, senenin her döneminde çokça turist ağırlayan genç ruhlu bir şehir.

Gittiğim yerlerde yerel halkı gözlemlemeyi seven biriyim. Macar halkının sıcakkanlılığı, yaşam telaşı, politik ikilemleri, aile bağları, bireycilik ve toplumculuk arası gelgitleri orada kaldığım süre boyunca dikkatimi çekti. Ailem olarak gördüğüm insanlar edinip ev hayatlarına dahil olabildim, anılarını severek dinledim. Her zaman kibar ve dost canlısı insanlarla karşılaştım, her yaştan samimi dostlar edindim.

Gençler hariç halkın genelinin İngilizce konuşmada sıkıntıları olması sebebiyle yaşanabilecek zorluklar, Macarca öğrenme motivasyonu oluşturabiliyor. Macarca öğrenmeye çabaladığım bir dönemde Macarca’nın eşsiz bir dil olduğunu anladım. Dil bilgisi olarak en çok Fince’ye, daha sonra da Türkçe’ye benzeyen bir dil olsa da, tam olarak hiçbir dil ailesine dahil olamayacak kadar izole gelişip varlığını sürdürebilmiş. Fonetik olarak başlarda tuhaf gelse de, dili öğrendiğim kadarıyla kullanmaya çok erken başladım. Zamanla hoşuma gitti ve yerellerle daha samimi iletişim kurabildim. 

2- Budapeşte’de Hayatta Kalmak

a- Konaklama

Konaklama tavsiyelerini konum ve fiyat ölçeğinde değerlendirmek gerekiyor. Öncelikle, tramvay 4 ve 6 güzergahı olan ‘‘küçük çember’’ denilen bölgede konaklama, 24 saat ulaşımın en kolay olduğu ve vakit geçireceğiniz her türlü mekana yakın bir yer. Fiyatları uygun olan evler bulmak mümkün. Ujbuda bölgesinin nehre görece yakın tarafları da gece ulaşımı ve vakit geçirmek isteyeceğiniz yerlere uzak kalsa da, fiyat ve muhit yönünden cazip, Üllői út’un özellikle Kálvin tér’e yakın olan kısımları da tercih edilebilir. Budapeşte’de genel olarak Ujpest harici güvende hissetmediğim bir bölge olmasa da şehir merkezi harici ıssız denilebilir. 

Ben Obuda’da bir yurtta kaldım. Erasmus dönemi boyunca pişman olduğum yegane konu kaldığım yerin konumuydu. Özellikle kışın şehir merkezine ulaşmak için ıssız ve soğuk bir yolda yürümek ve üstüne yaklaşık 50 dakika yol gitmek hiç hoş olmuyordu.

Ev bakan arkadaşların erasmusu.com’daki ev ilanlarını takip etmesi ve Facebook’da konu ile ilgili açılmış gruplardan ev ilanlarına bakmalarını tavsiye ederim.

b- Ulaşım

Budapeşte’nin topografyası tamamen düzlük. Bu sebeple şehir merkezinde çok uzak mesafelere kolaylıkla yürünebiliyor ve şehrin mimarisi ve özellikle nehir kenarının güzelliği bu yürüyüşü çok keyifli hale getiriyor. Sokaklarının geniş ve yürüyüşe elverişli olması, yayaya gösterilen saygı da cabası. Her yere yürümeye vakit, mesafe veya hava şartları izin vermediğinde ise ulaşım araçları zevkle tercih edilebilir.

Budapeşte’nin en güzel yanlarından birisi şehir içi ulaşımı. Çok düzenli, çok dakik ve konforlu bir ulaşım sistemi var. Bu sebeple şehirde araba kullanımı da ciddi ölçüde az. Gece gündüz istenilen yere rahatça ulaşılabildiği ve sistemin Google Maps ile tam anlamıyla entegre olduğu için bölge yönetimini takdir etmek gerekiyor. Ulaşım sisteminde çıkan herhangi bir sorun dakikalar içinde çözülebiliyor. 

Ulaşım bileti alınabilecek kiosklar ihtiyaç halinde kolaylıkla tramvay, metro veya kalabalık otobüs duraklarında bulunabiliyor. Kiosklardan öğrenci numaranızla alınan aylık öğrenci bileti ise aşırı ucuz. Bilet kontrolleri ise rastgele yapılıyor olsa da sıkı ve cezaları ağır. Bu sebeple kurallara uyulması konusunda ek bir uyarı yapmak iyi olabilir. Öğrenci bileti kullanan değişim öğrencilerinin, öğrenci olduklarını kanıtlayan, okuldan verilecek bir belgeyi yanında taşımaları da yerinde olur. Yabancı olduğunuz anlaşıldığında o belge özellikle sorulabiliyor. Biletiniz olsa da belgeyle kanıtlayamadığınızda para cezası alıyorsunuz. 

Şehre ilk ulaştığınızda kullanacağınız havaalanından şehir merkezine giden otobüs için özellikle not düşmek gerekirse, fiyatı oldukça uygun, hızlı ve konforlu. İlk geldiğinizde tüm metro hatları ve tramvayların kesişim noktası olabilecek Deák Ferenc Tér’de inmek -evinizin konumuna göre Kálvin tér’i de tercih etmek isteyebilirsiniz- kolaylık sağlayabilir. 

c- Alışveriş

Süpermarket tavsiyesi olarak hesaplı alışveriş için Lidl ve Aldi tercih edilmeli. 

Yiyecek içecek dışında ev için gerekli eşyaları, hijyen malzemeleri gibi ürünlere ihyiyaç duyulduğunda Auchan yine hesaplı ve aradığınızı muhakkak bulabileceğiniz bir yer.

Kıyafet, ayakkabı gibi alışverişlerinizde ikinci el ile bir sorununuz yoksa Humana sene içinde özellikle sunduğu indirimlerde iki Euro gibi çok uygun fiyatlara güzel kıyafetler bulabileceğiniz bir yer. Ancak her şubesindeki fiyatların uygun olduğunu söylemek zor. Şehir merkezine göre bir hayli kuzeyde kalan Árpád út. ve Corvin-Negyed metrosu yakınındaki iki şubesi tercih edilmeli.

Seyahat malzemelerinizde, ev eşyalarınızda, gündelik hayatta kullanabileceğiniz alet edavatta bir eksiklik yaşama gibi durumlarında Nyugati Metro İstasyonu altında bulunan ufak dükkanlar yardımcı olabilir.

Orijinal hediyelik eşyalar almak istiyorsanız veya antika, tarihi parçalara ilginiz varsa Ecseri Flea market ve daha dar seçenekleri fakat merkezi konumu dolayısıyla önerebileceğim Gozsdu Weekend Market’e göz atılabilir.  

d- Exchange ve banka işleri

Para birimleri Macar forinti olduğu için paranızı dönüştürmeye ihtiyaç duyduğunuzda komisyon almayan bir exchange ofisine gitmek daha karlı olacaktır. Komisyon almayan, benim hep kullandığım ofis ‘‘City Change’’ oldu. Astoria ve Blaha Lujza ter şubelerini kullanıyordum.

Unicredit ve OTP Bank da ailemle aramdaki para trafiğini yürüttüğüm, kaldığım yurdun kirasını yatırdığım bankalardı.

e- Kütüphane

ELTE kütüphanesi, çalışmak için alternatif yerler arayanlara önerebileceğim yegane kütüphane. Konumu ve üye olmanın kolaylığı kendisini cazip hale getiriyor. Aynı zamanda, üyelik ücretsiz ve internetleri oldukça hızlı. Kütüphanenin mimarisi ve iç tasarımının güzelliği dolayısıyla belli zamanlar turist grupları tarafından ziyaretler düzenlenebiliyor.

3- Budapeşte’de Hayatı Güzelleştirmek

a- Yöresel yiyecekler, içecekler ve restoranlar

Macar mutfağı’nı zengin dünya mutfakları arasında sayamasak da kendilerine özgü olarak değerlendirdikleri bazı yiyecekleri mevcut. 

• Langos
• Halaszle
• Gulyas
• Husleves
• Kürtőskalács 
• Somlói Galuska
• Flódni
• Túró Rudi (bu markette satılan peynirli bir çikolata barı)

Yemeklerden en sevdiğim hiç tereddütsüz Halaszle oldu. Genel olarak yemeklere acılık katmayı seven bir kültürleri olduğu belirtmek gerekiyor. Yemeğimi evde kendim pişirdiğim için, restoran önerilerim biraz yetersiz kalabilir. Horgasztanya Etterem, halaszle (balık çorbası) konusunda iyi bir restoran. Frici Papa ise esnaf lokantasının gelişmiş versiyonu denebilir, cebe ve mideye hitap ediyor. Ráday u. üzerindeki restoranlar da öğrenci dostudur. Bercsényi Kisvendéglő ise porsiyon konusunda cömert, lezzetli yemekleri olan bir restoran.

Tatlıları aşırı şekerli gelse de somlói galuska ve flódni denenmeli. Pastane önerisi olarak Auguszt Cukraszda, Nandori Cukraszda (daha hesaplı), Ruszwurm Cukraszda (Budapeşte’nin en eski pastanesi)’yı önerebilirim.

Gelarto Rosa ise Bazilika’nın yanında gül şeklinde çok lezzetli dondurmalar yapan bir yer.

• Palinka
• Unicum
• Tokaj Şarabı

Palinka fazla sert bir içki ve tadı fazla sentetik. Unicum da aynı şekilde sevilecek gibi değil. Şişesi kendini ele veriyor :). Ancak, Tokaj şarabı denenmeli, şarap konusunda lezzetli seçenekleri oldukça fazla.

b- Çaylar ve kahveler

Öncelikle çaycımız Sirius Teahaz. Görüp görebileceğim en güzel kafe diyebilirim kendisine. Ayakkabıları çıkarıp değişik tünellerden geçip tahtalara tırmanarak etrafa saçılmış, gizlenmiş oturma yerlerinde yüze yakın çay seçeneği olan bir menüyle baş başa kalıyorsunuz. Romantik ve henüz keşfedilememiş huzurlu bir yer.

Hayatımda içtiğim en güzel kahveyi de Yahudi mahallesinde bulunan Blue Bird Cafe Handmade Roastery’de içtim. Ekşisözlük’ten bir yazarın önerisiyle bulduğum, bulmanın çok zor olduğu minicik bir yer. Ben ayrılırken yeni yeni içeri oturma alanı yapıyorlardı, eskiden dışarda sadece 6 kişinin oturabileceği bankları vardı. Kahveleri kesinlikle denenmeli. 

Cafe Frei da ucuzluğu ve kahve çeşitliliği/ lezzeti için önerebileceğim bir zincir kahve işletmesi. 

Son olarak vizyonsuzca önereceğim Starbucks Promenade’ı ise tamamen konumu sebebiyle öneriyorum. Çok hoş bir Tuna nehri manzarası, yalnız dışarı çıkıp biraz huzur istediğiniz zamanlar saatlerce bunaltmadan vakit geçirtip, şehre aşık etme gücü bulunmakta.

c- Halktan, sakin barlar

Élesztő, craft bira sevenlerin güzel Macar biraları bulabileceği bir yer. Oldukça geniş bir alana kurulu, rahat, fiyatları da uygun. Mayalarını dahi kendileri yaptığını öğrenmiştim oranın müdavimlerinden. 

Belgian Brasserie Henri ise, Belçika’da dahi bulamadığım biraları menüsünde barındıran bir yer. Çok kapsamlı bira menüsünün yanında farklı alkollü içecekler de barındırıyor. Ancak pek tabii ki burası tercih edilecekse Belçika birası tercih etmek mantıklı olacaktır. Biraz pahalı olduğu için ve alkol oranı yüksekliği sebebiyle de kalabalık grupla gelip farklı biraları birlikte test etmek en mantıklısı. 

Szatyor Bar fiyat, mekan ve içecekler açısından çok memnun eden sakin bir yer.

Beckett’s Irish Bar kalabalık arkadaş grubuyla da gidilebilecek, güzel yemekleri ve içecek çeşitleri olan, görüntüsüyle tam bir İrlanda barı. 

Mekan ortalama altı olsun, ama çok ucuz olsun biraz vakit geçiririz kulüpten önce diye düşünen güruha da Wesselenyi u., Erzsebet Krt. Durağındaki Limit, Stifler, 4es6os gibi yerler önerilebilir, 24 saat çalışan tramvay duraklarından biri olduğu için ulaşımda da kolaylık sağlar.

d- Gece kulüpleri, ruin publar

Budapeşte gece hayatı konusunda özellikle cuma, cumartesi ve pazar günleri güzel alternatifler sunan bir şehir. Gece kulübü olarak Instant, Doboz, Morisson’s ve Anker’t romkocsma başta geliyor. 

Morisson’s genelde pazartesileri Erasmus partilerine ev sahipliği yapıyor ancak mekanın öğrencilere olan fiyat uygunluğu dışında pek bir esprisi yok. 

Anker’t ise sıkıcı denebilir, Macar asıllı olmayan yerliler belli vakitlerde toplanıyor ancak zorlama bir eğlence arayışı. 

Doboz ve Instant, başta Hollandalılar ve İngilizler olmak üzere fazla turist çeken kulüpler. Instant fazla büyük bir alana kurulmuş, tercihim olan Doboz ise ona oranla daha samimi ve küçük. İkisi de eğlenceli, tasarımı hoş, güvenli mekanlar.

Gece kulübü olarak sayılmayacak, her gelen turistin muhakkak ziyaret ettiği ruin barlardan biri ise Szimpla Kert. Mekan ve içecekler güzel olsa da, aşırı kalabalığından dolayı bir görülüp çıkılması yerinde olur bana kalırsa. Oturacak yer bulunmuyor. Yerel halktan pek ziyaretçisi de olmuyor haliyle.

e- Termal hamamlar

Kışın kullanımı özellikle zevkli olan bir sürü termal hamam oldukça bakımlı tesislere sahip. Budapeşte’de bulunduğum süre içerisinde üç tanesini deneyimleme fırsatım oldu; Szechenyi, Gellert ve Rudas banyoları. 

Bunlardan Szechenyi aralarında en turistik, kalabalık ve haliyle de pahalı olanı. Bazı akşamlar havuz partisi de yapılabiliyor ancak ben katılmayı tercih etmemiştim. 

Rudas banyoları ise Türk geleneğine yakınlığıyla kendini tanıtmasına karşın, Türk geleneği meraklılarının Veli Bej banyolarına gitmesi daha doğru bir tercih. Rudas’ın güzel yanı çatı katındaki havuzunun küçüklüğüne karşın sahip olduğu manzara. Gece vakti denenebilir ancak ne kadar gereklidir bilmiyorum. 

Hepsinin yerine, Gellert banyolarında vakit geçirmek daha mantıklı geliyor. İçinde farklı sıcaklıklarda bir sürü havuz ve tarihi bir dizaynı var. Fiyatı da görece makul ve çok konforlu bir tesis. Açık havadaki havuzunun ise karlı günlerde ziyaret edilmesi eğlenceli oluyor. Havuzun yanında çok şirin dizayn edilmiş bir saunası ve kışın kimse kullanmaya yanaşmasa da şok havuzu var.

f- Sakinlik arayışı, şehir içi etkinlikler

''Budapeşte şehir etkinlikleri'' diye google araması yapıldığında önünüze her ay fazlaca seçenek çıkabiliyor. Etkinlikler genelde Aziz Stefan Bazilikası önündeki meydanda oluyor. Sene içinde çeşitli geleneksel tatlı etkinlikleri, açık hava sinemalarına burada rastlamak mümkün.

Margaret adası şehrin merkezinde dinlenmek, koşu ve yürüyüş yapmak isteyenler için çok güzel bir park alanı. Belli günlerde toplu yoga etkinlikleri de düzenlenebiliyor.

Hem ihtişamlı opera binasını görmek adına, güzel bir oyun izlemek için Devlet Opera Binası’na gidilmesini tavsiye ederim. Sahne sanatları ile ilgilenenler için güzel bir alternatif.

Normafa, merkeze biraz uzak olsa da ulaşımı kolay olan, hafta sonu güzel bir manzarayla yürüyüş yapılabilecek büyük bir park alanı. Şehre göre fazla yüksekte kaldığı için serin oluyor. Bu sebeple yaz sonu, sonbahar başı vakit geçirmek için en uygun zamanlar.

g- Dans hobisi

Dansla ilgilenen biri olduğum için bu konuda ayrıca başlık açmayı uygun gördüm. Normalde tango ile ilgilendiğim halde, Tango Factory’de perşembeleri bachata eğitimine katılıyordum. Oldukça samimi bir sınıf ortamımız vardı. Hocalarımız olan Anna&Gabor ise deneyimli, eğlenceli bir çift. Dans severlerin denemesini tavsiye ederim.

4- Budapeşte’de Görülmesi Gereken Yerler

a-  Bölge I

(1. bölgede gezilecek yerlerin hepsi şehrin üstünde ağaçlık bir yol ile birbirine bağlanmış durumda olduğu için, gezilecek yerler arasında Peşte tarafına üstten bakan bir manzara eşliğinde geçiş ypmak mümkün.)

• Halászbástya
• Mátyás-templom
• Budavári labirintus
• Gellérthegyi-barlang
• Budavári Palota
• Várkert Bazár
• Citadella

b-  Bölge II

• Gül Baba Türbe es Rozsakert

c-  Bölge V

• Váci utca
• Központi vásárcsarnok
• Vörösmarty tér
• Szent István Bazilika
• Szabadság tér
• Cipök a Duna-parton
• Országház

d-  Bölge VI

• Andrássy út
• Magyar Állami Operaház
• Terror Háza
• Hősök Tere
• Fővárosi Állat- és Növénykert
• Városliget

e-  Bölge VII

• Dohany Utcai Zsinagóga 

f-  Bölge VIII

• Magyar Nemzeti Múzeum
• Fiumei úti sirkert (Mezarlık gezmeyi sevenler için)
• Zsidó Negyed

Harita alıntıdır; https://maps-budapest.com/budapest-district-map