Leuven, Louvain, Lovaina

Leuven (nazwa w języku flamandzkim, po francusku to Louvain, a po hiszpańsku - Lovaina) jest miastem położonym we flamandzkim regionie należącym do terytorium Belgii, w odległości zaledwie 20-25 kilometrów na wschód od Brukseli. W bardzo prosty sposób można się tam dostać koleją: ze stacji "Gare du Midi", "Gare Centrale" lub "Gare du Nord" pociągi w kierunku Leuven ruszają mniej więcej co pół godziny, a ceny biletów w weekendy wynoszą 6, 20€. Za przejazd w obie strony zapłacimy 12€, a podróż trwa około 20-25 minut. Weekend to najlepszy czas na wybranie się z wizytą do tego miasta, które obecnie liczy około 90 000 mieszkańców i jest byłą stolicą Flandrii.

Jest to według mnie najbardziej urokliwe miasto w Belgii. Wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że promowane są - czasami aż nadmiernie - takie miasta jak Brujas, Gante i - w mniejszym stopniu - Amberes, ale z mojego punktu widzenia Leuven również zasługuje na uwagę. Wszystkie średniowieczne skarby, które skrywa to miasto, sprawiają, że nie pozostaje ono wcale w tyle ze tymi wcześniej wymienionymi. Bez głębszego zastanawiania się możemy tu podać jako przykład przepiękny budynek urzędu miasta, który pochodzi z XV wieku i naprawdę wart jest zobaczenia.

W przeciwieństwie do innych miast flamandzkich - jak te wymienione w poprzednim akapicie, które położone są na nizinie - Leuven znajduje się na terenach górskich. Jedna część miasta zajmuje dolinę rzeki Dijle, na wzór Brukseli, która z kolei otoczona jest doliną rzeki Zenne. Tereny okalające Leuven porośnięte są lasami - warto tu wymienić chociażby las Heverleebos - lub stanowią ogromne połacie zieleni należące do miasta Aardenburg, które również może się poszczycić średniowiecznymi zabytkami, jak na przykład stary klasztor św. Bawona.

W Leuven znajduje się słynna uczelnia: Katolicki Uniwersytet Lowański (nl. Katholieke Universiteit Leuven), który jest jednym z najstarszych na świecie katolickich uniwersytetów, założony w 1425. Liczy ponad 25 000 studentów pochodzących z różnych części kraju a nawet z zagranicy. Ponadto w mieście znajduje się również fabryka słynnego piwa Stella Artois - jedynego posiadającego certyfikat pochodzenia z Leuven, za której produkcję odpowiedzialna jest firma INBEV. Położona jest na przedmieściach, w pobliżu rzeki płynącej w kierunku innego belgijskiego miasta, Mechelen. Z uwagi na to, że ta ostatnia miejscowość jest nieduża, jej centrum oraz wszystkie punkty turystyczne można zwiedzić pieszo.

Młodzież nadaje miastu pełną świeżości żywą i świeżą atmosferę, przekształcając je - razem z inną miejscowością, Gante - w najważniejsze ośrodki uniwersyteckie Belgii. Poza tym, klimat miasta wzmaga dodatkowo obecność Oude Markt (Old Market Square): plac, na którym znajduje się najwięcej w Europie barów i pubów na metr kwadratowy.

Nadszedł moment, aby poznać trochę lepiej historię tego miasta-relikwii... Po raz pierwszy wspomina się o Leuven w różnych dokumentach o charakterze historycznym pochodzących z roku 884, kiedy to wikingowie złupili miasto i osiedlili się w pobliżu starych fortyfikacji na rzece Dijle, zwanych z łaciny 'Luvanium'. W niedługim odstępie czasu - bo w 891 roku - miasto wikingów zostało podbite przez Arnulfa z Karyntii, po którym z kolei przybyli książęta Leuven, przyłączając następnie do swoich terenów hrabstwo Brukseli. W roku 1190 szczycili się oni również tytułem 'Książąt Lotaryngii Dolnej', co dawało im prawo do sprawowania władzy na terenach, które dzisiaj obejmują granice Belgii.

Od tamtych czasów Leuven stało się ważnym ośrodkiem administracyjnym i handlowym, a także pełniło rolę stolicy księstwa Brabancji. Wokół miasta zbudowano kamienny mur, a handel materiałami poprawił jego prosperowanie stając się głównym źródłem bogactwa Leuven. Wiek XIV stał się punktem zwrotnym w historii miasta: przemysł tkacki utracił na znaczeniu a Bruksela coraz bardziej dążyła do zostania stolicą księstwa Brabancji. W tamtym czasie książęta Brabancji (lub książęta Dolnej Lotaryngii) przenieśli swoją stałą siedzibę z Leuven na wzgórze Coudenberg w Brukseli, niemniej jednak zamożniejsi mieszkańcy miasta, nieświadomi tego, że traci ono swoją mocną pozycję ekonomiczną i handlową, żyli ponad stan nie dostrzegając, że miasto nie prosperuje tak, jak w swoich najlepszych latach. Między latami 1360 a 1383 miało miejsce wiele buntów skierowanych przeciwko Radzie Miasta Leuven i jej polityce 'happy few', zorganizowanych przez związki zawodowe przemysłu tkackiego, na których czele stał burmistrz Pieter Couthereel.

Chociaż w XV wieku Leuven straciło pozycję lidera, w mieście odbywało się wówczas wiele ważnych wydarzeń. W 1425 książę Jan IV ufundował Uniwersytet Lowański, który po dziś dzień jest jedną z najważniejszych katolickich uczelni na świecie. Kilka dziesięcioleci po jego założeniu uczyło się w nim tysiące studentów. W wielu XVI ważni humaniści i naukowcy zajęli się promowaniem uniwersytetu na całym świecie; między innymi możemy tu wymienić Erazma z Rotterdamu, Gerarda Merkatora, Janseniusza, Wesaliusza i innych. Pomiędzy latami 1439 a 1468 wybudowano również jeden z najwspanialszych budynków w stylu barokowym na świecie: Urząd Miasta w Leuven.

Począwszy od połowy wieku XVI miasto - podobnie jak wiele innych miejscowości na terenie Holandii - dotknęły liczne niszczycielskie wojny na tle religijnym, epidemia dżumy oraz fala głodu, które przyczyniły się do znacznego zmniejszenia liczby ludności, a co za tym idzie - do obniżenia aktywności handlowej i przemysłowej kraju. Z drugiej strony, w okresie panowania austriackiego na tych terenach, władca austriacki, Józef II Habsburg przeniósł Uniwersytet Lowiański do Brukseli i zarządził zamknięcie wielu klasztorów. Te, które w dalszym ciągu funkcjonowały, były wielokrotnie grabione podczas okupacji francuskiej w latach 1794 i 1804. Uniwersytet Lowiański odzyskał swoją dawną świetność dopiero po uzyskaniu przez Belgię niepodległości w 1830 roku.

Źródło

Wiek XX okazał się najbardziej wyniszczającą epoką dla miasta. Podczas pierwszej wojny światowej centrum miasta zostało spalone przez okupujących te tereny Niemców. Po zakończeniu wojny Leuven było dokładnie odbudowane. W czasie drugiej wojny światowej zostało ono doszczętnie zbombardowane. Aż do lat 60. Uniwersytet Lowiański był dwujęzyczny (francuski i flamandzki). Między 1966 a 1968 ruchy wyzwoleńcze Flandrii domagały się odłączenia od uczelni. Zapoczątkowało to wiele protestów studentów (obu stron: proflamandzkich i profrancuskich). Aby definitywnie zakończyć spór, rząd belgijski oraz władze uniwersyteckie zdecydowały się na podział uczelni. Część, która posługiwała się językiem flamandzkim pozostała w Leuven, natomiast dla studentów francuskojęzycznych został wybudowany drugi kampus uniwersytecki w nowym mieście Louvain-La-Neuve położonym na południe od Brukseli.

Od połowy lat 90. można mówić o tym, że Leuven odzyskało swoją dawną pozycję stolicy Brabancji - pozycję, którą straciło w średniowieczu. Dawna belgijska prowincja Brabancji podzieliła się na dwie części: Brabencję Flamandzką (ze stolicą w Leuven) oraz Brabancję Walońską (ze stolicą w Wavre).

W Leuven możemy znaleźć wiele interesujących miejsc, które chciałabym pokrótce opisać w dalszej części artykułu, aby osobom chcącym odwiedzić to miasto nie umknęło żadne z nich:

Pomnik zadziwiającej postaci zwanej 'Fonske', który reprezentuje czytającego książkę studenta, wlewającego sobie do głowy zawartość trzymanej szklanki (można założyć, że jest to piwo). Z daleka pomyliłam go ze Zgredkiem z Harry'ego Pottera haha, ale po zbliżeniu się do niego okazało się, że postać nie ma z nim nic wspólnego. Pomnik znajduje się za kościołem św. Piotra. Jego nazwa, 'Fonske', jest flamandzkim zdrobnieniem od imienia Alfons lub Alphone, natomiast po łacinie 'fons' znaczy źródło - i stąd pochodzi jego przydomek. Uważa się, że pomnik reprezentuje życie studenckie, które jest tak ważne dla miasta oraz równowagę, jaką należy zachować między owym życiem wypełnionym książkami a tradycyjną belgijską rozrywką, w którą - między innymi - wpisuje się spożywanie piwa.

Podczas spaceru po centrum miasta zdałam sobie sprawę jak dobrze jest zachowana architektura flamandzkich budynków z wieku XVII i XVIII, co zawdzięcza się ich rekonstrukcji po zakończeniu pierwszej i drugiej wojny światowej, o czym wspominałam w części artykułu poświęconej historii.

Najokazalszym budynkiem Leuven, który doskonale reprezentuje styl architektoniczny miasta, jest wspaniały urząd miasta (nl. "Stadhuis"). Można go obejrzeć od strony głównego placu zwanego Grote Markt, na którym - dokładnie na przeciwko urzędu - znajduje się kościół św. Piotra. Budynek urzędu jest prawdziwym klejnotem stylu gotyckiego Brabancji, który na ścianach posiada liczne zdobienia pochodzące jeszcze z epoki średniowiecza. Prace nad jego budową rozpoczęto w roku 1439, a kierował nimi architekt Van der Vorst Sulpicio, który zmarł przed ukończeniem swojego dzieła. Budowę kontynuowali jego następcy: najpierw Keldermans, a następnie Mathijs de Layens. Prace ukończono dopiero w roku 1497.

W roku 1706 do wejścia do urzędu dobudowano schody. W trakcie pierwszych prac renowacyjnych budynku, zrealizowanych w XIX wieku w latach 1829-1841, dodano nowe elementy w stylu neogotyckim. W drugiej połowie wieku, w celu ozdobienia fasady, dodano liczne rzeźby. Dokonano tego na skutek nalegań francuskiego pisarza, Victora Hugo, który podczas swojego pobytu w mieście, z racji na liczne puste wnęki, widział majestatyczny budynek urzędu jako dzieło nieukończone. W sumie powstało 236 rzeźb (wiek XIX). Reprezentują one artystów, naukowców, postaci historyczne oraz wiele innych, które w znaczący sposób zapisały się w historii miasta. Na najwyższych kondygnacjach znajdują się figury książąt Leuven oraz książąt Brabancji. Od 1893 do 1907 roku poddano renowacji również pięknie rzeźbione piedestały, na których stoją rzeźby. W trakcie bombardowań z 1944 roku urząd miasta uległ poważnym zniszczeniom, które zostały odbudowane w trakcie kolejnych prac renowacyjnych, prowadzonych w latach 1962-1983. W latach 90. budynek, który utracił piękne barwy i pokryty był zabrudzeniami, oczyszczono i ponownie odrestaurowano.

Na przeciwko urzędu miasta, na placu Grote Markt, położony jest imponujący - chociaż nie w takim stopniu jak urząd - gotycki kościół św. Piotra. Początkowo, w miejscu, w którym obecnie znajduje się ta świątynia, znajdował się inny - dużo mniejszy - kościół w stylu rzymskim. Nowa budowla wzniesiona została przez tych samych architektów, co urząd miasta.

Pod koniec XV wieku ukończono budowę nawy głównej kościoła, a w 1507 roku rozpoczęto budowę wież. Ich budowy nie ukończono, gdyż podłoże pod kościołem okazało się mało stabilne i nie miało wystarczającej nośności, aby utrzymać nacisk wieży głównej, która miała osiągnąć wysokość 165 metrów wysokości. Na początku wieku XVII, w celu zapobiegnięcia zniszczeniu kościoła, wieżę trzeba było częściowo rozebrać. Na przestrzeni wieków XIX i XX przeprowadzono wiele prac renowacyjnych, chociaż kościół mocno ucierpiał w bombardowaniach w roku 1944 w drugiej wojnie światowej. W roku 1992 ukończono renowację fasady zachodniej, a w 1998 - tej od strony chóru. Obecnie prowadzone są prace wewnątrz budynku.

Innym wartym odwiedzenia miejscem Leuven jest Wielki Beginaż 'Groot Begijnhof' (ang. Great Beguinage of Leuven), który znajduje się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Kompleks ten położony jest w pobliżu rzeki Dijle, na południu miasta. Założony został przez beginki w roku 1232, chociaż większość budynków pochodzi z XVII wieku, kiedy to zamieszkiwało w nim blisko 300 beginek - aż do roku około 1830. W 1962 Beginaż stał się własnością Uniwersytetu Lowańskiego (KU Leuven), który odrestaurował i wyposażył budynki, aby mogły służyć jako akademiki dla studentów, profesorów, zagranicznych gości i współpracowników uniwersytetu. To "miasto w mieście" jest niepowtarzalnym świadectwem o kobiecym duchu i o wspólnocie edukacyjnej w zmieniających się czasach i okolicznościach. Wiele z wykonanych przeze mnie zdjęć ukazuje zaadaptowanie Beginaża na potrzeby mieszkalne środowiska uniwersyteckiego.

Kolejnym ważnym miejscem jest Biblioteka Miejska na skwerze Monseigneur Ladeuzeplein. Majestatyczny budynek w stylu flamandzkiego renesansu jest bez cienia wątpliwości najbardziej imponującym w całym mieście - zaraz po urzędzie miasta. Został wybudowany między rokiem 1921 a 1928 dzięki datkom pochodzącym ze szkół i uczelni ze Stanów, a zaprojektowali go amerykańscy architekci Warren i Wetmore. Otwarto tutaj bibliotekę uniwersytecką, która uprzednio znajdowała się w innym budynku, zniszczonym w roku 1914, chociaż należy pamiętać, że te nowe zabudowania równiez ucierpiały - w pożarze z roku 1940. Piękna wieża przy bibliotece nazywa się 'Beiaard' i posiada cały zespół dzwonów; powstała ona również dzięki datkom pochodzącym ze stanów.

Innym ważnym zabytkiem jest kościół św. Michała należący do jezuitów, którego budowę rozpoczął w 1650 duchowny z Amberes: Willem Hesius. Prace ukończono w 1671 a budowlę nazwano kościołem pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Po zniesieniu zakonu jezuitów w roku 1773 przez papieża Klemensa XIV, został on przekształcony w kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała. W roku 1944 uległ on prawie całkowitemu zniszczeniu, zachowała się jedynie fasada. Była ona zainspirowana kościołem Najświętszego Imienia Jezusa w Rzymie i stanowi jedno z najwspanialszych belgijskich dzieł barokowych. Wnętrze utrzymane jest w stylu gotyckim, ale zdobienia bezsprzecznie należą do stylu barokowego. Mównica, wykonana w 1765 przez Du Roya, pochodzi z katedry św. Michała i św. Guduli w Brukseli.

I oczywiście nie możemy zapomnieć o Oude Markt, the Old Market, reprezentacyjny plac miasta Leuven. Jest to długi i prostokątny plac, na którym znajdują się bary, puby i restauracje - w sumie blisko 40 lokali posiadających ogródki i dających prawdziwą przyjemność mieszkańcom Leuven, zwłaszcza w upalnych dniach. Miejsce to stało się znane jako "największy bar Europy".

To tutaj w roku 1150 założono siedzibę książąt Leuven i z tego powodu w okolicy powstał rynek. Został on zniszczony w czasie pierwszej wojny światowej, a następnie odbudowany. Na skutek prac renowacyjnych zamiast uprzednio istniejących tu sklepików otwarto restauracje i bary, które możemy zobaczyć w dzisiejszych czasach. Zostały one utrzymane w stylu architektonicznym flamandzkim charakterystycznym dla starych domów mieszkalnych pokrytych łupkową dachówką, które uległy zniszczeniu podczas bombardowań.

Jest to również miejsce organizacji wielu imprez i spotkań w Leuven: tradycyjne wrześniowe spotkania powitalne na cześć nowych studentów czy lutowe olbrzymie koncerty 'Marktrock' - słynny festiwal muzyczny organizowany każdego lata począwszy od roku 1982, w którym brali udział tacy artyści jak The Pretenders czy Status Quo. Innymi tutejszymi zabawami są Beleuvenissen, lipcowy festiwal darmowych koncertów odbywających się w każdy piątek, bądź festyn kulinarny zwany 'Hapjje Tapje', który ma miejsce 31 lipca każdego roku, a w czasie którego w centrum ustawia się wiele budek z jedzeniem i piwem.

Bez wątpienia jest to jedno z najciekawszych miejsc jakie poznałam. Spędziłam kilka godzin podziwiając plac: najpierw podczas obiadu w bardzo przytulnej restauracji meksykańskiej, która znajdowała się w samym środku tego skupiska lokali, w jego prawej części, a w kilka godzin później popijając piwo w innym lokalu.

Wymieniłam tutaj najciekawsze zakątki, których nie można pominąć podczas wizyty w tym flamandzkim cudownym i tak mało znanym mieście, ale równie przyjemne będzie błądzenie po uliczkach i okolicznych targach, na których można popróbować serów i słodyczy lub po prostu porozmawiać z mieszkańcami, którzy opowiadają o tym, że zaledwie rok temu stało tutaj najbrzydsze drzewo w Leuven, ale tak brzydkie, że zniszczył je piorun z nieba zostawiając jedynie dziurę w ziemi w miejscy, w którym się ono znajdowało...

Jeżeli wciąż zastanawiasz się, dokąd wyjechać na Erasmusa, ten link może ci się naprawdę przydać.