Türkiye'nin Nefesi Rize

Bu yazımda, sizlere Karadeniz'in başka bir güzel şehri olan Rize'den bahsedeceğim. Rize, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan bir şehirdir. Doğuda Çayeli ve Güneysu ile, güneyde İkizdere, batıda Derepazarı ve Kalkandere, kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. Her beldesi birbirinden güzeldir.

Doğu karadeniz bölgesinde yer alan rize, bölgenin en karakteristik özelliklerini gösterir. Anadolu'nun diğer bölgelerinden coğrafi yapısıyla olduğu gibi kültürel yapısı ile de ayrılır. Dik yamaçlı vadileri, doruklara ulaşılabilir dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, tarihi kemer köprüleri ve kaleleri, coşkun akan dereleri ile çok özel bir turizm beldesidir. Türkiye'deki çay merkezi diyebilirim.farklı bir şivesi vardır, şehiri küçük ve hızlı gelişmektedir. Çok güzel bir Ayder yaylası vardır, bu doğal güzelliklerinden sadece bir tanesidir.

Trabzon ve Artvin arasında kalan ve Doğu Karadeniz bölümünde bulunan ildir. Çoğu karadeniz şehirlerinde olduğu gibi burada da köyler dağ yamaçlarına kurulmuştur. Haliyle dere yataklarının şehir planlamasını etkilemesi olagan oluyor. Akarsular, dereler bakımın zengin olan Rize' de, akarsuların debisi ve akış hızı oldukça yüksektir. Zaten heyelana meyilli olan şehir toprakları, mevsiminin getirdiği yağış ve akarsularla birleşince, bir şehircilik hatası olan şehirde can ve mal kaybı artar da gider.

Dünyanın en fazla çay üreten bölgelerinden birisidir. Türkiye'nin çay üretiminin tamamını karşılar. Bol yağış alır ve bu yağışlar bazı zaman illallah dedirtir adama. Toprak kayması riskini en fazla taşıyan yerlerden birisidir. Onca ağaca rağmen gene de toprak kayar, insanlar canlı canlı gömülür ve insana "yazık be yazık" dedirtir. Geçtiğimiz yıllarda afet bölgesi ilan edilmişti bu sebeple. Bir diğer önemli geçim kaynağı da balıkçılıktır. Engebeli olan arazi tarıma çok fazla elverişli olmadığı için ve olan yerlerin çoğu da çaylık olduğu için insanlar balıkçılığa yönelmiştir. Gerçekten de balığının tadı türkiyenin hiçbir yerine benzemez. Karadeniz balığı yemek başkadır. Ayrıca büyük kentlere hızla göç verir. Öyle ki istanbul'un ciddi bir nüfusu rizelidir. 

Şehir merkezi sahil kesimindedir. Yaklaşık on yıldır, fazlasıyla kalkınmış bir şehirdir. Hızla gelişimini de sürdürmektedir. sahil kesiminde deniz doldurularak yol ve yürüyüş yolu çalışmaları tamamlanmıştır. Burada unutulan, deli kanlı olarak tanımlanan karadeniz'in, ondan alınan yerleri geri almak isteyecek olması. fırtınalı günlerde modernizmi yalayan dalgalar buna örnektir. Yol kenarında ki yüksek katlı binaların ise genel olarak istimlak duvarlarının üzerine yapılmasından daha da devleştiği ve kat sayma arzusuyla yakıp kavurdugu bir gerçektir.

Karadeniz bölgesinin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan 53 plaka kodlu ilimiz. Çay bitkisinin başkenti. Halkının büyük çoğunluğu lazdır ancak gürcüler ve ahıskalılar da bulunur. İl genelinde toplam nüfusu 350 bin civarındadır. Başta İstanbul olmak üzere, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli gibi diğer büyük kentlere en çok göç veren illerimizden biridir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın memleketi olmasından dolayı Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi'de bu ilimizde bulunur.

Şehrin insanları geçimlerini çaydan ve ek olarak baldan sağladıkları için kış aylarında işsizdirler. Son yıllarda gençler kendilerine iş sahaları yaratma çabalarındadır, fakat yetersizdir. Bu yüzden, kışları kahvede oturan erkekler yaşar bu şehirde de çoğu karadeniz ilinde ki gibi. şehrin insanı, kışın hariç genel olarak yoğun bir çalışma temposuna sahiptir. Yağmur, güneş dinlemeden bizlerin yürümekte tereddüt edeceği dağlarda, gün doğumundan batımına kadar çay toplarlar. Dolayısyla burada kondisyonu kuvvetli insanlar bulunur. Özellikle de kadınların. Arazinin engebeli olması nedeniyle; kilolarca çay yaprağı ile dolu çuvalları ufacık çocuklar, yaşlı insanlar dağ, bayır sırtlarında taşıyarak çay alım yerlerine götürürler. Haricinde arıcılıkta önemli bir geçim kaynağıdır. Ayder Balı ve Anzer Balı şifa niyetine üretilen ve çok pahalı olan bal çeşitleridir. Bunun yanında bu bal sınırlı sayıda üretiilmekle birlikte son yıllarda da kilo sayısı git gide düşmektedir. 

Tüm karadeniz kentleri gibi sahile yığılmış yüksek katlı manasız ve şekilsiz binaların hemen arkasına başlayan yemyeşil dağ silsilesine ev sahipliği yapan bir kent. Aynı zamanda Ovit,Ayder Yaylası,İkizdere gibi müthiş mekanları da sinesinde saklıyor. Rize hakkında çok ilginç bir istatistik var . Dünyada yeşilin 13 tane tonu varmış ve bu onüç tonun onüçünün aynı anda bulunduğu tek yer Rize'ymiş.

Gezip görülmesi gereken çokça yeri olan doğal güzellikleriyle çoğu ilimizi geride bırakıp maviyle yeşilin en güzel birleştiği şehirdir. Gençliğe yönelik mekanlar özellikle son senelerde artış göstermektedir. 

Dağları, yaylaları ve tarihi yerleri yazın turistler tarafından bolca ziyaret edilmektedir. Özellikle yaylalarında yetişen bazı özel bitkileri incelemek icin yurt dışından gelen bilim adami sayısı çok fazladır. En bilinen ve beğenilen yaylası Ayder Yaylası'dır. Kanımca da en çirkin ve kötü yaylasıdır. Doğal güzelliğini bozan bir sürü yapı  inşa edildiği için gün geçtikçe çirkinleşmektedir. Tulum havası meşhurdur. Yazın yaylalarda her zaman tulum dinleme ve horon etme(ayak uydurabilirseniz) şansına sahipsiniz, lakin bazıları gece 4'e kadar tulum oynamaktadir.

Bugünkü adını nereden aldığı konusunda farklı söylentiler vardır. Bir rivayete göre , ilkçağlarda pontus krallığı nın yönetimine giren bölgeye yunanca da pirinç anlamına gelen Rhisos ya da rumca da dag eteği anlamina gelen Rhiza adı verilmiş . Bu isim , zamanla değişime uğrayarak bugünkü şeklini almış . Bir diğer rivayet ise , osmanlıca da kırıntı , döküntü anlamına gelen Rize kelimesinin bu kente adını verdiğine dair.

1461 yılında F.sultan Mehmet'in Trabzon'u fethiyle tüm bölge Osmanlı topraklarına dahil olmuş . Uzun süre osmanlı egemenliğinde kalan bölge 1. Dünya Savaşı'nda Çarlık Rusyası'nın işgaline uğramış ; Fakat bölgenin coğrafi koşulları rusların burayı terk etmesine yol açmış. 

Karadenizli olmama rağmen kültürü, tarihi, insanı ile kendimi yabancı hissettiğim bir yer olarak hafızama kazınmış doğa harikası şehir. Kalesinin manzarasına hayran kaldım. Ceneviz yapısı olması hasebiyle bir ceneviz kolonisi olarak sinop'la tarihî bir akrabalığı var bu şehrin. Bir Van Kalesi değil ama gözümde. Bununla birlikte en iyi yanı, doğal engellerden ötürü, şehrin her yerinin yürüme mesafesinde olması. Kaleye çıkarken her ne kadar canım çıksa da spor niyetine deyip vurdum bayıra. Şaşırtıcı değil ama yine de söyleyeyim hiç mi hiç selatin camii yok bu şehirde. Olan en eski camii de 1570 tarihinde inşa edilen İslampaşa Camii. Sonra Kale Camii(1658) var. Kale camii ile kale arasında ilginç bir ilişki var. Bundan başka rize kültürü'ne ait hemen hemen hiç bir şeyin sergilenmediği Rize Müzesi var ki, bu fakire göre, allahlık. müze'nin girişinde nayla ise harika. Alt kat daha çok arkeolojik eserler barındırırken üst katta etnografik eserler var. Bunun dışında bir de Atatürk Evi var. 

İnsanlarının samimiyeti, içtenlikleri, yardımseverlikleri, doğasının yeşili, havasının temizliği gördüğüm diğer şehirlere göre farklılığıyken bir de mahallelerinde yer alan dikkat çekici uyarı tabelaları vardır ki tebessüm sebebidir.

Rize'ye geliyorsanız fırtına nehrine atlamadan,rafting yapmadan,dere kenarındaki alabalık lokantalarında muhlama mısır ekmeği ve alabalık yemeden dönmeyin.Tulum eşliğinde horon oynayan insanlar görecekseniz her yerde.Garip gelebilir ilk başta.Blseniz de bilmeseniz de dalın aralarına siz de oynayın. Kesinlikle bu şehre gidip görmenizi tavsiye ederim. Özellikle Rafting deneyimini gerçekleştirmenizi çok öneririm.